ศูนย์วิจัยด้านการจัดการภัยพิบัติทางธรรมชาติ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
หลักการและเหตุผล
วัตถุประสงค์ของโครงการ
ระบบเตรียมความพร้อมเพื่อรับมือภัยน้ำท่วมในพื้นที่ชุมชนเมืองจังหวัดเชียงใหม่
การพยากรณ์ระดับน้ำท่วมของแม่น้ำปิงล่วงหน้า
การพยากรณ์ระดับน้ำเป็นมาตรการการป้องกันน้ำท่วมแบบไม่ใช้สิ่งก่อสร้าง ซึ่งสภาพน้ำท่วมเป็น กระบวนการทางอุทกวิทยาและชลศาสตร์ในลุ่มน้ำที่ ซับซ้อนยากต่อการพยากรณ์ ยกเว้นจะใช้แบบจาลองที่คิด ทันกระบวนการที่ซับช้อน โดยแบบจาลองที่ใช้ทำนายระดับ น้ำท่วมในแม่น้ำปิง เป็นแบบจำลองที่มีความทันสมัยและ ประสิทธิภาพสูงในการพยากรณ์ระดับน้้ำล่วงหน้าได้อย่าง แม่นยำ โดยใช้ข้อมูลฝนและข้อมูลน้ำท่วมจากสถานีวัดน้ำ ระบบโทรมาตรของกรมชลประทาน
แบบจำลองสามารถนำมาประยุกต์ใช้สำหรับ พยากรณ์ระดับน้ำและปริมาณน้ำรายชั่วโมงในแม่น้ำปิงที่ สถานี P1 สะพานนวรัฐได้ล่วงหน้าหลายชั่วโมง โดยหลังจากพยากรณ์ระดับน้ำและปริมาณน้ำล่วงหน้าในแม่น้ำปิงจากแบบจำลองแล้ว จึงนำข้อมูลบรรจุเพิ่มลงไปใน ฐานข้อมูลเวปไซด์เผยแพร่ทางอินเตอร์เน็ต และสื่ออื่นๆ
ภาพจำลองเสมือนจริงแบบ 3 มิติ ของสถานการณ์น้ำท่วมบนแผนที่ระบบ 3 มิติ
สร้างภาพจำลองของสถานการณ์ที่อาจเกิดขึ้นบน แผนที่ระบบ 3 มิติที่มีความเสมือนจริงและเห็นได้ทุก มุมมอง ทั้งนี้เพื่อการวางแผน และการฝึกซักซ้อมการรับมือ โดยนำระบบข้อมูลแผนที่ดิจิตอล 3 มิติ ระบบ Scanning LIDAR ในพื้นที่เขตเมืองเชียงใหม่ ของหน่วยวิจัยภัยพิบัติทางธรรมชาติ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มาปรับปรุงและพัฒนาให้มีความเสมือนจริงมากขึ้น เพียงพอต่อการทาระบบเตรียมความพร้อมเพื่อการรับมือน้ำท่วม และเป็นข้อมูลสนับสนุนงาน เตือนภัยน้ำท่วมได้เป็นอย่างดี โดยสามารถสร้างเป็นแบบจำลองของภูมิประเทศสามมิติได้อย่างถูกต้อง ข้อมูลของ LIDAR จึงถูกนำมาใช้สร้างแบบจำลองน้ำท่วมเพื่อ ติดตามพื้นที่ถูกน้ำท่วมและสร้างภูมิประเทศสามมิติได้ ทำให้ทราบถึงพื้นที่ที่ควรป้องกันและแยกแยะพื้นที่ตามความรุนแรงของน้ำท่วม
แผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วม (Flood Hazard Map)
สร้างแผนที่เสี่ยงภัยน้ำท่วมของเหตุการณ์น้ำท่วม ใหญ่ที่ผ่านมาในอดีตและเหตุการณ์โดยการจำลองขนาดน้ำท่วมเป้าหมาย ซึ่งเป็นแผนที่แสดงสภาพและข้อมูลการท่วม ได้แก่พื้นที่ที่คาดการณ์ว่าน้ำจะท่วม ความลึกของน้ำที่ท่วม รวมทั้งข้อมูลสำหรับการอพยพ เช่น จุดอพยพ เส้นทางการอพยพ จุดอันตรายในเส้นทางอพยพ เป็นต้น ข้อมูลเหล่านี้จะแสดงในรูปแบบของรูปภาพที่เข้าใจง่าย โดยมีเป้าหมายหลักเพื่อให้สามารถอพยพประชาชนไปอยู่ ในที่ปลอดภัยได้อย่างเหมาะสม ทันเวลา ในกรณีที่เกิด เหตุการณ์น้ำท่วมขึ้น
คู่มือเตรียมรับสถานการณ์น้ำท่วม
ทำการปรับปรุงและเพิ่มเติมเนื้อหาในคู่มือเตรียมรับสถานการณ์น้ำท่วม ของหน่วยวิจัยภัยพิบัติทางธรรมชาติ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งถูกจัดพิมพ์ เมื่อปี พ.ศ. 2550 โดยนับเป็นคู่มือที่ได้รับการยอมรับของหน่วยงานทุกภาคส่วน และถูกนำไปใช้ในการรับสถานการณ์น้ำท่วมใหญ่ ในปี พ.ศ. 2554 อย่างแพร่หลายทั่วประเทศ
องค์ความรู้ในคู่มือใช้เป็นแนวทางและข้อมูลในการปฏิบัติตัวของประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อเตรียมการรับภาวะน้ำท่วม ภายในเล่มจะมีวิธีการรับ สถานการณ์ประกอบด้วย การเตรียมการก่อนน้ำท่วม การรับมือระหว่างน้ำท่วม และการปฏิบัติภายหลังน้ำท่วม วิธีการป้องกันน้ำเข้าที่พักอาศัย การใช้อุปกรณ์ไฟฟ้า การขอความช่วยเหลือและวิธีการรับทราบข้อมูลด้านการแจ้ง เตือนภัยจากภาครัฐทางสื่อต่างๆ โดยแสดงเป็นรูปภาพประกอบให้ทำความเข้าใจได้ง่าย โดยจะจัดพิมพ์จานวน 40,000 เล่ม เพื่อแจกจ่ายแก่ประชาชนและหน่วยงานทั้ง ภาครัฐและภาคประชาชน เช่น โรงเรียน องค์กรและชุมชน ต่างๆ เป็นต้น
หลักเตือนระดับน้ำท่วมเพื่อการเตือนภัยสำหรับชุมชนในพื้นที่เสี่ยงภัย
ทำการจัดทำหลักเตือนระดับน้ำท่วมเพิ่มเติมอีก 200 หลัก จากเดิมที่มีอยู่แล้ว 130 หลักในเขตพื้นที่เสี่ยงภัยโดยหลักแสดงระดับน้ำท่วมในพื้นที่เขตเมืองเชียงใหม่ เป็นที่แสดงค่าระดับน้ำที่จะท่วมแต่ละพื้นที่ซึ่งหลักติดตั้งอยู่ หลักระดับน้ำท่วมเป็นเสาคอนกรีตสูง 1.40 เมตร แสดงค่าระดับน้ำที่จะท่วมแต่ละพื้นที่ โดยจะติดตั้งกระจายทั่วพื้นที่เคยเกิดน้ำท่วมในเขตเมืองเชียงใหม่ โดยที่เสาของหลักเขียนบอกระดับน้ำที่น้ำจะเข้าท่วมบนพื้นผิวโดยเปรียบเทียบกับค่าระดับน้ำที่สถานี P.1 เชิงสะพานนวรัฐ
การใช้หลักเตือนระดับน้ำท่วมนั้น ให้รับฟังข่าวและผลการพยากรณ์ระดับน้ำปิงล่วงหน้าที่สถานีวัดน้ำ P.1 สะพานนวรัฐ โดยหน่วยวิจัยภัยพิบัติทางธรรมชาติและ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะรายงานให้ทราบตลอดในช่วงการเกิดภาวะน้ำท่วม เมื่อทราบค่าระดับน้ำที่จะเกิดที่สถานีวัดน้ำดังกล่าวแล้วให้นำตัวเลขค่าระดับน้ำของแม่น้ำปิงนั้นมาเทียบกับตัวเลขที่อยู่ที่เสาแสดงระดับน้ำ ก็จะทราบความสูงของระดับน้ำที่จะท่วมบริเวณที่มีหลักวางอยู่ ทำให้ประชาชนสามารถวางแผนป้องกันน้ำท่วมบ้านเรือนได้ทัน
ระบบประเมินความระดับรุนแรงและผลกระทบจากเหตุการณ์น้ำท่วม
จัดทำระบบประเมินความระดับรุนแรงและผลกระทบจากเหตุการณ์น้ำท่วมต่อประชาชนและเศรษฐกิจของจังหวัด โดยใช้การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลที่ เกี่ยวข้องกับภัยน้ำท่วม ได้แก่ ข้อมูลประชากรศาสตร์ จำนวนประชากร จำนวนครัวเรือน โบราณสถาน วัด เจดีย์ ลักษณะของอาคาร การใช้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจของอาคาร
ระบบฐานข้อมูลสารสนเทศเพื่อเตรียมการรับมือน้ำท่วม
เชื่อมโยงใช้งานผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (GIS Server) ของจังหวัดเชียงใหม่
จัดทำฐานข้อมูลด้านการรับมือน้ำท่วมลงในระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์กลาง ซึ่งสามารถนาข้อมูลแผนที่ หรือสารสนเทศที่ได้จากโปรแกรมประยุกต์ที่ได้จัดทำไว้ข้างต้นมารวมไว้ให้เป็นหนึ่งเดียว โดยใช้ระบบศูนย์กลางข้อมูลสารสนเทศด้านการบริหารจัดการทรัพยากร ที่เชื่อมโยงใช้งานผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (GIS Server) ที่ทันสมัยและเป็นลิขสิทธิ์ของจังหวัดเชียงใหม่อยู่แล้ว ทั้งนี้เพื่อให้ผู้มีอำนาจในการตัดสินใจหรือบริหารจัดการเหตุการณ์ฉุกเฉิน สามารถเข้าใจในสถานการณ์ที่ กำลังเกิดขึ้นอย่างถูกต้อง ครบถ้วนรอบด้านและทันต่อเวลามากที่สุด ระบบจะต้องเข้าถึงได้ง่ายและสามารถสร้าง ข้อมูลข่าวสารที่เป็นหนึ่งเดียวกัน เพื่อให้การประสานงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
จัดทำโปรแกรมประยุกต์เพื่อสืบค้นข้อมูลผ่านเว็บไซต์ โดยใช้ฐานข้อมูลจากระบบแผนที่ออนไลน์ของจังหวัดเชียงใหม่ (Map Service) ในการพัฒนา นอกจากนี้ยังจัดทำการสื่อสารข้อมูลข่าวสารของเหตุการณ์น้ำท่วม โดยนำเอาองค์ความรู้และข้อมูลในการรับมือน้ำท่วมที่ได้จากโครงการนี้สู่หน่วยงานและประชาชน โดยระบบสื่อสาร ต่างๆ อาทิเช่น เว็บไซต์ระบบเตรียมการรับมือน้ำท่วม วิทยุ บอร์ดไฟวิ่ง และอื่นๆ
นอกจากนี้ยังมีการจัดทำโปรแกรมประยุกต์โดยใช้ เทคโนโลยี BI: Business Intelligence ในการพัฒนาระบบ พร้อมจัดหา Business Intelligence Software ในการพัฒนา โดยสามารถเชื่อมโยงข้อมูลจากหลายแหล่งข้อมูลมาเชื่อมโยงกับระบบแผนที่ออนไลน์ของจังหวัดเชียงใหม่ และพัฒนาระบบการแสดงผลข้อมูลสรุปเพื่อผู้บริหาร สามารถทราบถึงข้อมูลในทุกด้านที่รวบรวมไว้ พร้อมสถานการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเพื่อแค่คลิกเมาส์ก็สามารถเห็นความเปลี่ยนแปลงของรายงานสรุป (Report) ได้หลาย มุมมองในระยะเวลาอันรวดเร็ว